De Kaap - Winter 2000
Van het bestuur
In het achter ons liggend jaar 1999 is er weer veel gebeurd wat betreft Rottumeroog. Maar
ook Rottumerplaat was bij het bestuur van de Stichting Vrienden van Rottumeroog en
Rottumerplaat (S.V.R.R.) voortdurend in beeld. Een hartewens van het bestuur is om ook
Rottumerplaat in het (beperkte) excursie-programma te mogen opnemen. Het beleid is er
tegenwoordig op gericht om de natuurgebieden voor de liefhebbers open te stellen. Gelet op
het motto Beleef de prachtige natuurgebieden, welke ons land te bieden heeft, kan
en mag volgens het bestuur Rottumerplaat daarvan niet worden uitgesloten. Nogmaals gezegd:
alleen voor de echte liefhebbers openstelling.
Werkzaamheden en huisvesting
vrijwilligers
De coördinator voor de vrijwilligerswerkzaamheden, Peter Venema, heeft in het jaar 1999
weer een zevental vrijwilligersgroepen kunnen samenstellen. Hij vermeldt over de
werkzaamheden en de huisvesting van de vrijwilligers het volgende.
De werkzaamheden zijn bijna geheel conform het plan uitgevoerd, zoals overeengekomen in de
vergadering van de BAKR, van februari 1999. Er is zowel door de medewerkers van
Rijkswaterstaat, de aannemer, als de vrijwilligers veel gepresteerd met goede resultaten.
Waarvoor onze hartelijke dank.
Verheugend is voorts dat door de vrijwilligers op de eilanden aanzienlijk minder rommel is
opgeruimd vergeleken met voorgaande jaren.
Er is tot nu toe (begin december 1999) geen noemenswaardige afslag opgetreden. Het rif aan
de noordzijde van het eiland komt steeds dichter bij het eiland. Aan de noordzijde van het
eiland is er weinig veranderd ten opzichte van februari 1999. De langsschermen aan de
noordoostzijde hebben veel zand gevangen. Aan de zuidzijde zijn schermen geplaatst en zijn
herstelwerkzaamheden uitgevoerd. Deze schermen hebben er mede voor gezorgd dat het
voorliggende strand is opgehoogd. Het strand aan de westzijde is circa 20 centimeter hoger
geworden. Deze verhoging zet zich door langs het gehele strand aan de zuidzijde. Gedurende
het jaar 2000 zullen de activiteiten, zoals die tot nu toe hebben plaatsgevonden, worden
gecontinueerd. De eerste periode zal onder leiding staan van de heer S. van den Berg, de
tweede periode onder leiding van de heer E. Bakker. De eerste groep zal in week 10 kunnen
beginnen op Rottumeroog. Voor de tweede periode zal onze Stichting voor koks dienen te
zorgen. Het is de bedoeling van Rijkswaterstaat om in de tweede periode de containerunits
te gaan schilderen. Handige D.H.Z.-vrijwilligers die kunnen schilderen, hebben dan zeker
de voorkeur.
Na het verdwijnen van de voogdwoning zijn eind februari 1999 vijf containerunits voor de
huisvesting naar Rottumeroog gebracht. Via een nieuw gemaakt pad zijn de containers ter
plaatse gebracht. Ze bieden een onderkomen aan maximaal 8 personen.
Er zijn twee opslagtanks onder de grond geplaatst voor wateropslag, oorspronkelijk bedoeld
voor de opvang van regenwater. Dit water bleek echter niet geschikt voor huishoudelijk
gebruik en ze worden nu gebruikt voor de opslag van leidingwater. Verder werd de w.c. en
de douche aangesloten en werd een septictank geïnstalleerd. Het aggregaat en de accu's
werden in twee zeecontainers ondergebracht.
De units zijn thans nog in de oorspronkelijke gele kleur. De voorschriften zijn
tegengesteld. LNV vindt dat de kleur zandgeel moet zijn, terwijl de gemeente Eemsmond ze
graag grijs of roodbruin van kleur ziet. Wij hopen dat men binnenkort hierover
overeenstemming zal bereiken.
Verplaatsen van De Kaap
Op dinsdag 9 november 1999 werd De Kaap van zijn voetstuk gehaald en op een oplegger met
64 wielen geladen. Donderdag 11 november werd De Kaap op de nieuwe fundamenten, vlakbij de
nieuwe huisvesting (containers), geplaatst.
Op de donateursdag van 12 februari jl. te Zwolle is van deze gebeurtenis een videofilm
vertoond, gemaakt door Simon van den Berg en Egbert Bakker van Rijkswaterstaat. Voorts
heeft mevrouw Magda Augusteijn, donateur/vrijwilliger van de S.V.R.R., een videofilm laten
zien van de daarna gehouden "persdag" op vrijdag 13 november. De verplaatsing
van De Kaap vond plaats in opdracht van de gemeente Eemsmond. De S.V.R.R. verleende ook
een financiële bijdrage. Op bijgaande overzichtskaart van het eiland geeft de grote
zwarte stip naast de huisvestingsunits de nieuwe locatie van De Kaap aan.
De op zaterdag 12 februari 2000
gehouden 'Zwolle-dag"
De donateurs, die de "Zwolle-dag" hebben bezocht, zullen daarvan ongetwijfeld
geen spijt hebben. 't Was een instructieve, maar vooral ook gezellige dag. Een gezellige
dag om even weer bij te praten over al de wederwaardigheden omtrent Rottumeroog en -plaat.
Maar de bijeenkomst begon na een kort welkomstwoord van de voorzitter, drs. Jaap
Scherpenhuizen, met uiterst interessante inleidingen van ir. W.A. Ter Laak (voorzitter van
de BAKR) en drs. T.T. Reijngoud. Beiden zijn medewerkers van Rijkswaterstaat, Directie
Noord-Nederland. De titel van de inleidingen luidde Rottum
in Perspectief (klil hier voor de tekst van de presentatie).
Tegenwoordig zijn de gegevens (en nog veel meer) over Rottumeroog ook via Internet
beschikbaar. Dick Spijker van Amsterdam maakte een website. Op de "Zwolle-dag"
toonde hij deze site met een verhaal er bij onder de titel Een
Mokumer op Rottum. Een prachtige impressie en zelfs enkele gedichtjes aan het slot van Dick.
De afsluiting van de 'Zwolle-dag' werd verricht door de voorzitter, Jaap Scherpenhuizen.
In mei 1991 is de S.V.R.R. opgericht. Volgend jaar tien jaren aan de gang. "Was het
de moeite waard?" "Zouden we het weer doen ?" Een volmondig ja !! van de
voorzitter. Het eiland Rottumeroog verandert, maar wij hebben ons verzet en blijven ons
verzetten tegen: "laat maar waaien". Nee, dit prachtige eilandje qua
natuurschoon en in cultuurhistorisch opzicht willen we graag behouden. Het eiland
verandert wel, maar we trekken niet aan een dood paard. De samenwerking met
Rijkswaterstaat, L.N.V. en de gemeente Eemsmond is uitstekend en contacten zijn gelegd om
ook met het "Groninger Landschap" tot een samenwerking te geraken.
De Eilanden en "Het Groninger
Landschap" door Wigbold Wierenga
Als freelancer verricht ik veel werk voor de Stichting Het Groninger Landschap. Regelmatig
kom ik dan ook in de natuurgebieden van de Stichting. Nooit zullen we die heldere,
volmaakt windstille winterdag vergeten, enkele jaren geleden, dat we boven op de zeedijk
stonden ten noorden van Pieterburen op de plek waar de kweldergebieden beginnen die
eigendom zijn van "Het Groninger Landschap". Het was echt stil. Geen ver
verwijderd autoverkeer, geen vliegtuiggeluiden, maar ook geen vogels. Die waren blijkbaar
allemaal aan de maaltijd op de drooggevallen platen. Zoals je ogen zich moeten aanpassen
aan diepe duisternis, zo is het ook met je gehoororgaan. Op den duur hoor je toch wat.
Heel vaag kon je een ietwat donker, dof gedruis horen. Ik kon het eerst niet thuisbrengen,
maar plotseling begreep ik het. Wat ik hoorde, was de branding. De zachte branding van de
deinende Noordzee die golfjes kapot deed slaan op de stranden van Schiermonnikoog en onze
Groninger eilandjes Rottumerplaat en Rottumeroog.
Een belevenis om nooit weer te vergeten. Ook een moment om te beseffen dat de overlevering
uit de late Middeleeuwen waarin vermeld wordt dat de inwoners van Emden op stille,
winterse zondagmorgens de kerkgangers van het oude Midwolda konden horen zingen, best eens
op waarheid zou kunnen berusten. De kerk van Midwolda stond immers in de verlaten kwelders
in een tijdperk zonder storende verkeers- of industriegeluiden. Ook destijds gold dat bij
bepaalde atmosferische condities kleine geluidstrillingen zich ontzettend ver konden
verplaatsen.
Op zulke momenten voel je een grote lotsverbondenheid tussen het gebied bij de zeedijk
waar we nu staan en de eilandjes veel verderop waarnaar, door het ruisen van de zee, je
aandacht wordt getrokken. Deze mooie stukjes Groningen, waar ik nog nooit was geweest.
Natuurgebieden zo dicht bij elkaar en toch zo verschillend.
Inmiddels heb ik de gelegenheid gehad de twee noordelijkst gelegen stukken Groningen te
bezoeken. Een paar jaar geleden maakte ik een excursie mee naar Oog. De voogdwoning, de
kaap, de duinen, de tuin van Tox, de kwelders met lamsoor, alles heb ik gezien. En, een
jaar geleden ben ik dan op Plaat geweest. Met enkele boswachters van Staatsbosbeheer en de
schippers van de Harder mochten we een winterreisje naar heide eilandjes meemaken.
Intussen was de voogdwoning gesloopt en was de tuin van Tox overspoeld. De kaap stond nog
op de oude plek, maar zou spoedig verplaatst worden. Deze reisjes hebben een onuitwisbare
indruk op mij gemaakt en als "Vriend van Oog en Plaat" hoop ik ze in de toekomst
nog vaker te maken, hopelijk ook nog eens een keer als vrijwilliger om er een weekje te
werken. Want, als Groninger ben je natuurlijk begaan met het Groninger Landschap, ongeacht
of de natuurgebieden of historische terreinen eigendom zijn van de Stichting het Groninger
Landschap of niet. De eilanden en de kwelders aan de Noordkust zijn oer-Groningse
landschappen die het verdienen om tot in lengte van dagen bewaard te worden en te
beschermen.
Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat. We zijn allen liefhebbers van het Waddengebied.
De Stichting Het Groninger Landschap probeert net als de "Vrienden" uit te
dragen dat we heel zuinig moeten zijn op de laatste resten "natuurlijk"
Groningen. Wij doen dat in Noord-Groningen middels ons, ook door vrijwilligers bemand,
Waddencentrum in Pieterburen. Van hieruit kunnen de kwelders achter de dijk, maar ook
binnendijks gelegen natuurgebiedjes als de KIutenplas bij Warffum, of de Feddema's plas
bij Hornhuizen bezocht worden. De excursies hier naartoe worden in de lokale media en in
ons tijdschrift Golden Raand ruimschoots van te voren aangekondigd. Ook leest u hierin de
data waarop de eendenkooi in de Westpolder bezocht kan worden. Zo'n eendenkooi, nog
volkomen gaaf, is een onmisbaar element in het Groninger Waddengebied. Zoals ook
Rottumeroog en Rottumerplaat onmisbaar zijn in een landschap dat uniek is in Europa.
In gesprek met Simon van den Berg
En tenslotte een afscheidsgesprek, dat het bestuurslid Jaap Nienhuis had met Simon van den
Berg. Onder de titel: 'In gesprek met Simon van den Berg' heeft Jaap het volgende
opgetekend:
Buiten valt natte sneeuw en wij kijken
vanuit z'n kantoor vier hoog, niet naar de zee maar over de daken van Delfzijl. Een winter
van niks, zegt hij. Elke week maar weer harde westenwinden met veel regen en dikke tijen
water en dat is slecht voor de afslag van de eilanden. Een strenge koude winter met
oostenwinden was veel beter geweest voor het vasthouden van het gewonnen zand. Helaas, of
misschien wel gelukkig, hebben we het weer niet in de hand. Elke dag is weer anders en
zeker achter de dijk.
Het weer en z'n werk daar zit Simon van de Berg vol van. Met werken is hij voor z'n
diensttijd begonnen als medewerker op een boerderij. Toen 23 maand soldaat voor één
gulden per dag. Dat was geen vetpot. Daarna broodbezorger in Usquert. Tien jaar lang door
weer en wind. Helaas was het een uitstervend beroep en er werd naar ander werk uitgekeken.
Dat lukte bij Rijkswaterstaat, alleen niet bij de dijk in de polders, maar op de eilanden.
Op 1 juni 1975 begonnen. Op de fiets naar Noordpolderzijl en met de Javanka naar
Rottumeroog. Een kok ontbrak daar en een bakkersknecht kon vast wel koken dacht men. Simon
werd in 't diepe gegooid, maar koken had hij nooit gedaan. Overleg met z'n vrouw per
mobilofoon was veel te duur. Het eerste weekend thuis werd volledig in beslag genomen door
kookles. De inwendige mens goed verzorgen op een eiland waar je lange zware dagen maakt,
is heel belangrijk. Goede degelijke kost en geen moderne liflafjes. Koks die om half
twaalf nog schelpjes zoeken en om twaalf uur een maaltijd op tafel hebben staan, daar
heeft hij geen hoge pet van op. Zulke lieden passen daar niet. Vanaf 1991, na het
overlijden van Huizing, kwam de leiding van de langzaam slinkende groep eilandwerkers in
handen van Simon.
Leiderschapskwaliteiten waren altijd aanwezig. Vele Hogelandsters herinneren en kennen hem
als weekendober en toen wist je ook al precies wat je aan hem had en dat is vandaag nog
niet zo. "Liek aan, liek ot, tied is tied."
Het aantal werkers op het eiland nam langzaam af. VUT of pensioen en geen vervangers. De
vrijwilligers waren ook voor hem een welkome aanvulling voor het nog schaarse uit te
voeren onderhoud aan Oog en Plaat.
De eilanden liggen hem na aan het hart. Het afbreken van het laatste voogdenhuis heeft hem
diep geraakt. Hoewel dat huis er langer heeft gestaan dan enkele voorgangers. Aan de
nieuwe containerhuisvesting is hij nog maar slecht gewend en is ook de grens wat kan en
mag. Maar 't zit op dit moment niet anders. Het gesteggel tussen Staatsbosbeheer en
Rijkswaterstaat smaakt hem slecht. De nieuwe komende vogelwet met z'n gevolgen, de enorme
verhoging van de reisprijs naar de eilanden, de forse verlaging van het eilandbudget zijn
hem in het verkeerde keelgat geschoten.
Hij vecht tot z'n laatste werkdag eind april voor zijn eilanden. Hij heeft nog zoveel
verlofdagen voorradig dat hij daarmee de dag van zijn zestigste verjaardag op 31 augustus
haalt. Op die dag neemt hij officieel afscheid van z'n werkzaamheden bij Rijkswaterstaat,
met een receptie in Hotel Ekamper te Oosteinde. 's avonds om 20.00 uur. Iedere lezer van
de Kaap is hierbij uitgenodigd.
Simon volgt vanaf die dag als belangstellende de gebeurtenissen vanaf de dijk bij
Noordpolderzijl.
Bedankt.