De Kaap - Winter 2000

Van het bestuur
In het achter ons liggend jaar 1999 is er weer veel gebeurd wat betreft Rottumeroog. Maar ook Rottumerplaat was bij het bestuur van de Stichting Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat (S.V.R.R.) voortdurend in beeld. Een hartewens van het bestuur is om ook Rottumerplaat in het (beperkte) excursie-programma te mogen opnemen. Het beleid is er tegenwoordig op gericht om de natuurgebieden voor de liefhebbers open te stellen. Gelet op het motto Beleef de prachtige natuurgebieden, welke ons land te bieden heeft, kan en mag volgens het bestuur Rottumerplaat daarvan niet worden uitgesloten. Nogmaals gezegd: alleen voor de echte liefhebbers openstelling.

Werkzaamheden en huisvesting vrijwilligers
De coördinator voor de vrijwilligerswerkzaamheden, Peter Venema, heeft in het jaar 1999 weer een zevental vrijwilligersgroepen kunnen samenstellen. Hij vermeldt over de werkzaamheden en de huisvesting van de vrijwilligers het volgende.
De werkzaamheden zijn bijna geheel conform het plan uitgevoerd, zoals overeengekomen in de vergadering van de BAKR, van februari 1999. Er is zowel door de medewerkers van Rijkswaterstaat, de aannemer, als de vrijwilligers veel gepresteerd met goede resultaten. Waarvoor onze hartelijke dank.
Verheugend is voorts dat door de vrijwilligers op de eilanden aanzienlijk minder rommel is opgeruimd vergeleken met voorgaande jaren.
Er is tot nu toe (begin december 1999) geen noemenswaardige afslag opgetreden. Het rif aan de noordzijde van het eiland komt steeds dichter bij het eiland. Aan de noordzijde van het eiland is er weinig veranderd ten opzichte van februari 1999. De langsschermen aan de noordoostzijde hebben veel zand gevangen. Aan de zuidzijde zijn schermen geplaatst en zijn herstelwerkzaamheden uitgevoerd. Deze schermen hebben er mede voor gezorgd dat het voorliggende strand is opgehoogd. Het strand aan de westzijde is circa 20 centimeter hoger geworden. Deze verhoging zet zich door langs het gehele strand aan de zuidzijde. Gedurende het jaar 2000 zullen de activiteiten, zoals die tot nu toe hebben plaatsgevonden, worden gecontinueerd. De eerste periode zal onder leiding staan van de heer S. van den Berg, de tweede periode onder leiding van de heer E. Bakker. De eerste groep zal in week 10 kunnen beginnen op Rottumeroog. Voor de tweede periode zal onze Stichting voor koks dienen te zorgen. Het is de bedoeling van Rijkswaterstaat om in de tweede periode de containerunits te gaan schilderen. Handige D.H.Z.-vrijwilligers die kunnen schilderen, hebben dan zeker de voorkeur.
Na het verdwijnen van de voogdwoning zijn eind februari 1999 vijf containerunits voor de huisvesting naar Rottumeroog gebracht. Via een nieuw gemaakt pad zijn de containers ter plaatse gebracht. Ze bieden een onderkomen aan maximaal 8 personen.
Er zijn twee opslagtanks onder de grond geplaatst voor wateropslag, oorspronkelijk bedoeld voor de opvang van regenwater. Dit water bleek echter niet geschikt voor huishoudelijk gebruik en ze worden nu gebruikt voor de opslag van leidingwater. Verder werd de w.c. en de douche aangesloten en werd een septictank geïnstalleerd. Het aggregaat en de accu's werden in twee zeecontainers ondergebracht.
De units zijn thans nog in de oorspronkelijke gele kleur. De voorschriften zijn tegengesteld. LNV vindt dat de kleur zandgeel moet zijn, terwijl de gemeente Eemsmond ze graag grijs of roodbruin van kleur ziet. Wij hopen dat men binnenkort hierover overeenstemming zal bereiken.

Verplaatsen van De Kaap
Op dinsdag 9 november 1999 werd De Kaap van zijn voetstuk gehaald en op een oplegger met 64 wielen geladen. Donderdag 11 november werd De Kaap op de nieuwe fundamenten, vlakbij de nieuwe huisvesting (containers), geplaatst.
Op de donateursdag van 12 februari jl. te Zwolle is van deze gebeurtenis een videofilm vertoond, gemaakt door Simon van den Berg en Egbert Bakker van Rijkswaterstaat. Voorts heeft mevrouw Magda Augusteijn, donateur/vrijwilliger van de S.V.R.R., een videofilm laten zien van de daarna gehouden "persdag" op vrijdag 13 november. De verplaatsing van De Kaap vond plaats in opdracht van de gemeente Eemsmond. De S.V.R.R. verleende ook een financiële bijdrage. Op bijgaande overzichtskaart van het eiland geeft de grote zwarte stip naast de huisvestingsunits de nieuwe locatie van De Kaap aan.

De op zaterdag 12 februari 2000 gehouden 'Zwolle-dag"
De donateurs, die de "Zwolle-dag" hebben bezocht, zullen daarvan ongetwijfeld geen spijt hebben. 't Was een instructieve, maar vooral ook gezellige dag. Een gezellige dag om even weer bij te praten over al de wederwaardigheden omtrent Rottumeroog en -plaat.
Maar de bijeenkomst begon na een kort welkomstwoord van de voorzitter, drs. Jaap Scherpenhuizen, met uiterst interessante inleidingen van ir. W.A. Ter Laak (voorzitter van de BAKR) en drs. T.T. Reijngoud. Beiden zijn medewerkers van Rijkswaterstaat, Directie Noord-Nederland. De titel van de inleidingen luidde Rottum in Perspectief (klil hier voor de tekst van de presentatie).
Tegenwoordig zijn de gegevens (en nog veel meer) over Rottumeroog ook via Internet beschikbaar. Dick Spijker van Amsterdam maakte een website. Op de "Zwolle-dag" toonde hij deze site met een verhaal er bij onder de titel Een Mokumer op Rottum. Een prachtige impressie en zelfs enkele gedichtjes aan het slot van Dick.
De afsluiting van de 'Zwolle-dag' werd verricht door de voorzitter, Jaap Scherpenhuizen. In mei 1991 is de S.V.R.R. opgericht. Volgend jaar tien jaren aan de gang. "Was het de moeite waard?" "Zouden we het weer doen ?" Een volmondig ja !! van de voorzitter. Het eiland Rottumeroog verandert, maar wij hebben ons verzet en blijven ons verzetten tegen: "laat maar waaien". Nee, dit prachtige eilandje qua natuurschoon en in cultuurhistorisch opzicht willen we graag behouden. Het eiland verandert wel, maar we trekken niet aan een dood paard. De samenwerking met Rijkswaterstaat, L.N.V. en de gemeente Eemsmond is uitstekend en contacten zijn gelegd om ook met het "Groninger Landschap" tot een samenwerking te geraken.

De Eilanden en "Het Groninger Landschap" door Wigbold Wierenga
Als freelancer verricht ik veel werk voor de Stichting Het Groninger Landschap. Regelmatig kom ik dan ook in de natuurgebieden van de Stichting. Nooit zullen we die heldere, volmaakt windstille winterdag vergeten, enkele jaren geleden, dat we boven op de zeedijk stonden ten noorden van Pieterburen op de plek waar de kweldergebieden beginnen die eigendom zijn van "Het Groninger Landschap". Het was echt stil. Geen ver verwijderd autoverkeer, geen vliegtuiggeluiden, maar ook geen vogels. Die waren blijkbaar allemaal aan de maaltijd op de drooggevallen platen. Zoals je ogen zich moeten aanpassen aan diepe duisternis, zo is het ook met je gehoororgaan. Op den duur hoor je toch wat. Heel vaag kon je een ietwat donker, dof gedruis horen. Ik kon het eerst niet thuisbrengen, maar plotseling begreep ik het. Wat ik hoorde, was de branding. De zachte branding van de deinende Noordzee die golfjes kapot deed slaan op de stranden van Schiermonnikoog en onze Groninger eilandjes Rottumerplaat en Rottumeroog.
Een belevenis om nooit weer te vergeten. Ook een moment om te beseffen dat de overlevering uit de late Middeleeuwen waarin vermeld wordt dat de inwoners van Emden op stille, winterse zondagmorgens de kerkgangers van het oude Midwolda konden horen zingen, best eens op waarheid zou kunnen berusten. De kerk van Midwolda stond immers in de verlaten kwelders in een tijdperk zonder storende verkeers- of industriegeluiden. Ook destijds gold dat bij bepaalde atmosferische condities kleine geluidstrillingen zich ontzettend ver konden verplaatsen.
Op zulke momenten voel je een grote lotsverbondenheid tussen het gebied bij de zeedijk waar we nu staan en de eilandjes veel verderop waarnaar, door het ruisen van de zee, je aandacht wordt getrokken. Deze mooie stukjes Groningen, waar ik nog nooit was geweest. Natuurgebieden zo dicht bij elkaar en toch zo verschillend.
Inmiddels heb ik de gelegenheid gehad de twee noordelijkst gelegen stukken Groningen te bezoeken. Een paar jaar geleden maakte ik een excursie mee naar Oog. De voogdwoning, de kaap, de duinen, de tuin van Tox, de kwelders met lamsoor, alles heb ik gezien. En, een jaar geleden ben ik dan op Plaat geweest. Met enkele boswachters van Staatsbosbeheer en de schippers van de Harder mochten we een winterreisje naar heide eilandjes meemaken. Intussen was de voogdwoning gesloopt en was de tuin van Tox overspoeld. De kaap stond nog op de oude plek, maar zou spoedig verplaatst worden. Deze reisjes hebben een onuitwisbare indruk op mij gemaakt en als "Vriend van Oog en Plaat" hoop ik ze in de toekomst nog vaker te maken, hopelijk ook nog eens een keer als vrijwilliger om er een weekje te werken. Want, als Groninger ben je natuurlijk begaan met het Groninger Landschap, ongeacht of de natuurgebieden of historische terreinen eigendom zijn van de Stichting het Groninger Landschap of niet. De eilanden en de kwelders aan de Noordkust zijn oer-Groningse landschappen die het verdienen om tot in lengte van dagen bewaard te worden en te beschermen.
Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat. We zijn allen liefhebbers van het Waddengebied. De Stichting Het Groninger Landschap probeert net als de "Vrienden" uit te dragen dat we heel zuinig moeten zijn op de laatste resten "natuurlijk" Groningen. Wij doen dat in Noord-Groningen middels ons, ook door vrijwilligers bemand, Waddencentrum in Pieterburen. Van hieruit kunnen de kwelders achter de dijk, maar ook binnendijks gelegen natuurgebiedjes als de KIutenplas bij Warffum, of de Feddema's plas bij Hornhuizen bezocht worden. De excursies hier naartoe worden in de lokale media en in ons tijdschrift Golden Raand ruimschoots van te voren aangekondigd. Ook leest u hierin de data waarop de eendenkooi in de Westpolder bezocht kan worden. Zo'n eendenkooi, nog volkomen gaaf, is een onmisbaar element in het Groninger Waddengebied. Zoals ook Rottumeroog en Rottumerplaat onmisbaar zijn in een landschap dat uniek is in Europa.

In gesprek met Simon van den Berg
En tenslotte een afscheidsgesprek, dat het bestuurslid Jaap Nienhuis had met Simon van den Berg. Onder de titel: 'In gesprek met Simon van den Berg' heeft Jaap het volgende opgetekend:

Buiten valt natte sneeuw en wij kijken vanuit z'n kantoor vier hoog, niet naar de zee maar over de daken van Delfzijl. Een winter van niks, zegt hij. Elke week maar weer harde westenwinden met veel regen en dikke tijen water en dat is slecht voor de afslag van de eilanden. Een strenge koude winter met oostenwinden was veel beter geweest voor het vasthouden van het gewonnen zand. Helaas, of misschien wel gelukkig, hebben we het weer niet in de hand. Elke dag is weer anders en zeker achter de dijk.
Het weer en z'n werk daar zit Simon van de Berg vol van. Met werken is hij voor z'n diensttijd begonnen als medewerker op een boerderij. Toen 23 maand soldaat voor één gulden per dag. Dat was geen vetpot. Daarna broodbezorger in Usquert. Tien jaar lang door weer en wind. Helaas was het een uitstervend beroep en er werd naar ander werk uitgekeken.
Dat lukte bij Rijkswaterstaat, alleen niet bij de dijk in de polders, maar op de eilanden. Op 1 juni 1975 begonnen. Op de fiets naar Noordpolderzijl en met de Javanka naar Rottumeroog. Een kok ontbrak daar en een bakkersknecht kon vast wel koken dacht men. Simon werd in 't diepe gegooid, maar koken had hij nooit gedaan. Overleg met z'n vrouw per mobilofoon was veel te duur. Het eerste weekend thuis werd volledig in beslag genomen door kookles. De inwendige mens goed verzorgen op een eiland waar je lange zware dagen maakt, is heel belangrijk. Goede degelijke kost en geen moderne liflafjes. Koks die om half twaalf nog schelpjes zoeken en om twaalf uur een maaltijd op tafel hebben staan, daar heeft hij geen hoge pet van op. Zulke lieden passen daar niet. Vanaf 1991, na het overlijden van Huizing, kwam de leiding van de langzaam slinkende groep eilandwerkers in handen van Simon.
Leiderschapskwaliteiten waren altijd aanwezig. Vele Hogelandsters herinneren en kennen hem als weekendober en toen wist je ook al precies wat je aan hem had en dat is vandaag nog niet zo. "Liek aan, liek ot, tied is tied."
Het aantal werkers op het eiland nam langzaam af. VUT of pensioen en geen vervangers. De vrijwilligers waren ook voor hem een welkome aanvulling voor het nog schaarse uit te voeren onderhoud aan Oog en Plaat.
De eilanden liggen hem na aan het hart. Het afbreken van het laatste voogdenhuis heeft hem diep geraakt. Hoewel dat huis er langer heeft gestaan dan enkele voorgangers. Aan de nieuwe containerhuisvesting is hij nog maar slecht gewend en is ook de grens wat kan en mag. Maar 't zit op dit moment niet anders. Het gesteggel tussen Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat smaakt hem slecht. De nieuwe komende vogelwet met z'n gevolgen, de enorme verhoging van de reisprijs naar de eilanden, de forse verlaging van het eilandbudget zijn hem in het verkeerde keelgat geschoten.
Hij vecht tot z'n laatste werkdag eind april voor zijn eilanden. Hij heeft nog zoveel verlofdagen voorradig dat hij daarmee de dag van zijn zestigste verjaardag op 31 augustus haalt. Op die dag neemt hij officieel afscheid van z'n werkzaamheden bij Rijkswaterstaat, met een receptie in Hotel Ekamper te Oosteinde. 's avonds om 20.00 uur. Iedere lezer van de Kaap is hierbij uitgenodigd.
Simon volgt vanaf die dag als belangstellende de gebeurtenissen vanaf de dijk bij Noordpolderzijl.
Bedankt.