De route vanaf Rottumeroog

John van der Kaap

6 Oktober 2002, Daphne en ik gaan naar Rottumeroog. Dhr. H.J. Patberg vertelt aan boord van de 'Noordster' dat we ongeveer 10 uur zullen doen over 'uit en thuis Rottumeroog'. Ik verslik me, denk terug aan mijn eigen grap van die ochtend aan de ontbijttafel (waar ik tegen Daphne zeg: "... denk nou maar niet dat je binnen 12 uren thuis bent, want die boot zal rekening moeten houden met eb en vloed.") en vervolgens stel ik me in op een lange dag.

Het vertrek verloopt niet geheel vlekkeloos. Door de harde wind raken we in de haven diverse malen aan lager wal. Nadat de schipper eenmaal de vaart in de 'Noordster' had, verlaten we moeiteloos de haven van Noordpolderzijl.

Op de heenweg peil ik zo nu en dan met mijn GPS-onvanger onze positie, koers en snelheid. Een enkele boordgenoot leg ik desgevraagd met plezier uit wat een 'GPS' is. Het "Global Postitioning System" is eigendom van het Amerikaanse Ministerie van Defensie en sinds 1995 operationeel. Het bestaat uit 24 satellieten die op een hoogte van 20.200 kilometer rondom de aarde cirkelen. De satellieten zenden exact op hetzelfde moment een voor GPS-ontvangers (voortaan: een GPS) herkenbaar signaal uit. De signalen komen niet gelijktijdig aan bij een GPS; dit komt door het verschil in afstanden tussen de satellieten en de waarnemer (zoals ik op de boot naar Rottumeroog). Daardoor kan een GPS uitrekenen tot welke afstand het zich bevindt tot de desbetreffende satellieten en kan het berekenen waar ik als GPS-gebruiker me op dat moment bevindt. Denk daarbij aan driehoeksmeting met een kompas en aan het tellen van de afstand tot de blikseminslag. GPS-sen bestaan in zeer verschillende uitvoeringen. De schipper van de 'Noordster' beschikt over een exemplaar met een erg groot display. Mijn exemplaar (een Garmin GPSmap176) is kleiner EN beschikt over een ingebouwde kaart van de gehele wereld met een redelijke detaillering tussen de 300 Westerlengte en 600 Oosterlengte (dat is 25% van de aardoppervlakte). De redelijke detaillering bestaat er uit dat mijn GPS de grotere doorgaande wegen en een aanzienlijke hoeveelheid dorpen en steden in Europa toont en de grote plaatsen en plassen water en rivieren in Afrika en Azië. Ik kan echter een grotere detaillering aanbrengen door bijvoorbeeld de kaart van Nederland in te voeren: dan zijn alle voor motorvoertuigen toegankelijke wegen in Nederland zichtbaar. De producent van de GPS brengt hiervoor speciale kaarten op de markt.

Draaiend en wendend slingert 'De Noordster' uiteindelijk naar Rottumeroog. Ik zie Borkum, Schiermonnikoog, Rottumerplaat en de Eemshaven dan weer aan stuurboord, dan weer voor me en dan weer schuin-achter. Ik verlies mijn oriëntatie geheel. Even de GPS aanzetten (het ding 'vreet' 4 penlights in 6 uren) en ik zie weer waar we zijn, welke richting we opgaan en met welke snelheid. Het verstevigt mijn vertrouwen in de schipper.

Op Rottumeroog aangekomen vergeet ik door vermoeidheid en alle indrukken de positie van 'De Kaap' te bepalen, want daarvoor had ik mijn GPS eigenlijk meegenomen: waypoints bepalen. Een waypoint is een gemarkeerd punt, opgegeven in coördinaten en opgeslagen in het geheugen van de GPS. Het jagen naar waypoints is vergelijkbaar met het plotten van vliegtuigen of schepen en het tellen van vogels. Eenieder heeft zo z'n hobby.

Geboeid door het gedraai en gewend op de heenweg, besluit ik de tocht te 'plotten' door op de terugweg mijn GPS gedurende de gehele tocht aan te zetten. Een van de functies van een moderne GPS is dat het de afgelegde 'track' in het geheugen vastlegt, vergelijkbaar met het 'broodkruimelspoor' van Hans en Grietje: achteraf kun je zien waar je (langs) geweest bent en waar je de volgende keer niet meer moet komen. Ik plaatste mijn GPS op een dusdanige plek aan boord dat het 'vrij zicht' had op de satellieten (en mijn boordgenoten het niet abusievelijk over boord konden kieperen). Zo zie ik ook dat we 23 minuten na vertrek ondanks veel motorlawaai geen millimeter vooruit komen: we zitten vast op een zandbank. Dankzij de opkomende vloed, de plotselinge gezelligheid (vreemd dat op zo'n moment mensen plotseling met iedereen beginnen te kletsen) en het vakmanschap van de schipper duurt het maar drie kwartier voor de 'Noordster' weer vlot is. De rest van de tocht verloopt probleemloos en de 'Noordster' keert met ons veilig terug in de haven van Noordpolderzijl. Waarna een reis van veertig minuten voor de boeg ligt naar huis ... met op het dashboard mijn ingeschakelde GPS.

In bijgaande afdruk van de track is het volgende te zien: een stukje Borkum, Rottumerplaat, Rottumeroog, het Zuiderstrand, de aanlegplaats op Rottumeroog (ALP RTO), de zandbank waarop we vastzaten (ZBK RTO), de aanlegplaats van de 'Noordster' in Noordpolderzijl (ALP NPZ) en de ligging van Noordpolderzijl volgens de ingebouwde kaart van de GPS. Nog even een stukje statistiek. De rechtstreekse afstand tussen het aanlegpunt op Rottumeroog en de aanlegsteiger van Noordpolderzijl bedraagt 10,31 kilometer. De afgelegde track heeft echter een lengte van 25,55km. De totale vaartijd bedraagt 2 uur en 14 minuten met een gemiddelde van 11,9km/uur. En de tijd dat we vastlagen op de zandbank bedroeg 45 minuten. Een drietal coördinaten sluit dit stukje statistiek af: ·

ALP RTO = N53 31,784 E6 33,402 ·
ZBK RTO = N53 30,683 E6 31,352 ·
ALP NPZ = N53 26.136 E6 34,891

Voor internetters: meer informatie is beschikbaar op www.johnvanderkaap.nl/gps en www.gps-garmin.nl

De Kaap, winter 2002/2003