Vrijwillige schoonmakers beschadigen Rottumeroog

Door Dana Ploeger

Met schepjes en emmertjes hebben 35 vrijwilligers van de Vereniging vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat de laatste twee jaar het zogenaamde Oog schoongemaakt. Om hun eiland tegen ondergang te beschermen, hebben de Groningers helmgras geplant en stuifschermen geplaatst. Nu moeten ze het eiland af. Ze zouden alleen maar schade aan het eiland hebben toegebracht.

Dit komt naar voren in een nota van de Stichting Duinbehoud, de Waddenvereniging en de Europese Unie van Kustbeheer, die vrijdag aan minister Maij (waterstaat) en staatssecretaris Gabor (natuur) wordt aangeboden. De nota bevat een aantal aanbevelingen voor ingrijpende veranderingen van de beheersmethode van het Waddeneiland.
Directeur A. Salman van de Stichting Duinbeheer vindt dat de vrijwilligers van de Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat moeten stoppen met het helpen van de beheerders van Rijkswaterstaat. "Het werkt niet meer", zegt Salman.

"De bedoelingen van de Vrienden zijn heel oprecht, maar ze brengen een hoop schade aan door met velen de eilanden te, bezoeken. De natuur heeft niets gehad aan het gepruts van hen met helmgras. Een groot nadeel is dat de vrijwilligers tot ver in het voorjaar doorgaan met het schoonmaken van de stranden. Zo jagen ze veel broedende vogels weg, waaronder de zeldzame roofvogels kiekendieven."

Salman heeft het gevoel dat de vrijwilligers de drukbezochte tripjes als vakantie-attracties ervaren. "Wat is er nu heerlijker om in zo'n rustig natuurgebied te lopen?"
In april 1991 krijgen de Rottumer-eilanden uitgebreid belangstelling, als Rijkswaterstaat voorstelt de kunstmatige verdediging van Rottumeroog op te geven, waardoor water en wind vrij spel zullen krijgen.
Dit heeft tot direct gevolg dat de zoon van de laatste voogd van het Oog, Hendrik Toxopeus, het eiland bezet en het leegstaande huis kraakt. Van allerlei kanten stromen de adhesiebetuigingen binnen.

Uiteindelijk bezoekt minister Maij het eiland en praat met de bezetter. Dan wordt afgesproken dat het beheer van Rottumeroog in handen blijft van Rijkswaterstaat, en dat de Vrienden van de eilanden tweemaal per jaar een aantal weken mogen helpen met schoonmaken en lichte beheerstaken.
Rottumerplaat wordt overgeleverd aan de zee. De Vrienden zijn blij met deze oplossing en hebben op eigen kosten vanaf september 1992 de eilandbewakers bijgestaan.
En dat willen de vrijwilligers, ondanks de beschuldigingen van de notamakers, blijven doen. Voorzitter J. Scherpenhuizen van de Vrienden reageert fel. Hij is vastberaden door te gaan met het beheren van Rottumeroog -

"Wij hebben niets te maken met die jongens van Duinbehoud. Wij werken nauw samen met Rijkswaterstaat en die begeleidt ons. Ook Hendrik Toxopeus geeft ons tips. Als Duinbehoud ons van de eilanden wil sturen, dan moeten die dappere jongens het werk maar overnemen." Volgens A. Salman van Duinbehoud hebben de zware stormen van de laatste tijd echter uitgewezen dat het werk van de Vrienden niets heeft geholpen. "De stormschermen die zij hebben geplaatst, hebben het zand niet kunnen tegenhouden. De golven zijn zo hoog en sterk dat veel zand is weggespoeld. Dat zal uiteindelijk via de natuurlijke weg weer terugkomen."
Het totale oppervlakte van Rottumeroog is al eeuwen hetzelfde, Het blijft zo'n twaalf á dertien hectare. Het eiland wordt alleen lager. De kans dat Rottumeroog in de Eems zal verdwijnen, is klein. Rottumeroog deed er vier eeuwen over om tien kilometer in oostelijke richting te verschuiven. Zolang het eiland buiten de geul van de Eems blijft, is er volgens natuurbeheerders niets aan de hand.
De vrijwillige eilandbewakers hebben van oudsher, toen het eiland nog bewoond was, een emotionele binding met het eiland, maar "daar gaat de natuur nog niet van vooruit", legt Salman uit. "Echt, het kan zo niet doorgaan, ze moeten eraf."

Een woordvoerder van Rijkswaterstaat reageert verbaasd op de aangekondigde nota van, volgens hem, "particuliere natuurorganisaties". Rijkswaterstaat is vanaf de discussie in 1991 met een eigen onderzoek de verschillende manieren om Rotbezig. "Het is een onderzoek naar de verschillende manieren om Rottumeroog in de toekomst te laten voortbestaan. Het onderzoek, dat door minister Maij is ingesteld, bevindt zich in de afrondingsfase."

De Vrienden gaan niet alleen door met het schoonmaken van het Oog, maar willen zelfs uitbreiding naar behoudactiviteiten op Rottumerplaat. "Wij hebben gehoord dat de Plaat met inzakken wordt bedreigd. We zijn ook ongerust. De waterlijn bij de kop van de Plaat is gestegen tot de duinvoet. Als het zo doorgaat, dan zakt het eiland als een zandkasteel in elkaar."

Districtshoofd van Staatsbosbeheer in Groningen J. de Pater is het oneens met de visie van de Vrienden. "De Plaat is aan het groeien aan de noordwestkant, waardoor de waterstromen bewegen. Het stroomt nu naar de oostkant en daardoor ontstaat een geul. Dit betekent absoluut niet dat het eilandje in de Eems zal verdwijnen. Het strand is wat lager door afslag En het krijgt een andere vorm, maar de samenstelling van de flora en fauna wordt steeds natuurlijker."

Ook De Pater vermoedt dat de vereniging van vrijwillige natuurbeheerders de stormvlag hijst, om zo nog meer vrijwilligers op de eilandjes kwijt te kunnen. "Het is razend populair." Scherpenhuizen vindt de commotie over de schoonmaakacties van zijn vrijwilligers nogal plotseling. "Wij maken ons, alleen zorgen om Rottumerplaat. Een dag later hoor ik dat we van Rottumeroog af moeten. Nou, ik heb heel goed contact met Rijkswaterstaat en dat blijft de instantie die ons opdrachten geeft. Ik blijf op 't Oog."

Zaterdag komen de vrijwilligers van de Vrienden in Zwolle bij elkaar de jaarlijkse bijeenkomst. Daar zal Rottumerplaat aan de orde komen, maar ook de reeks geuite beschuldigingen "Ze zijn gek. Alsof wij ons Oog zouden beschadigen", besluit Scherpenhuizen verontwaardigd.

Bron:
Trouw
17 februari 1994