'Vechten geen verloren zaak'

Hendrik Toxopeus wil Rottumeroog niet aan natuur overlaten

Door Hans de Preter

ROTTUMEROOG ~ Het gekrijs van meeuwen, het gieren van' wind en het ruisen van de branding zijn de, geluiden waarvan Janny en Hendrik Toxopeus sinds afgelopen vrijdagmorgen weer met volle teugen genieten op 'hun' Rottumeroog.

Het echtpaar houdt sinds die dag het eiland bezet en heeft zich in de eenzaamheid nog geen moment verveeld. "Het is hier als vanouds. En dat bevalt me goed", vertelt Hendrik Toxopeus. Hij is de zoon van de laatste voogd van het eiland, Jan Toxopeus, die tot z'n pensioen in 1965 op het eiland woonde. Hendrik zou zijn vader graag als voogd zijn opgevolgd, maar Rijkswaterstaat - dat het eiland officieel beheert ~ vond het niet nodig om er en nieuwe voogd te laten wonen. Sindsdien is het eiland onbewoond, maar wel wordt het in de gaten gehouden door een soort toeziend voogd, Barend Klamer uit Rasquert, die er regelmatig komt en er ook helemaal verslingerd aan is geraakt.

De ouderlijke woning van Toxopeus is eigendom van Rijkswaterstaat en is nu 'gekraakt' door Janny en Hendrik Toxopeus. "Nadat ik in 1965 het eiland samen niet m'n ouders heb verlaten, ben ik werkzaam geweest als machinist op de kustvaart. Maar af en toe heb ik het eiland wel bezocht, zij het illegaal. In al die jaren is het eiland in grootte een stuk achteruit gegaan. Maar verder is er weinig veranderd. De vegetatie is nog helemaal aanwezig. Het is hier onveranderd erg mooi", vertelt hij. De zeeman is niet alleen verliefd op Rottumeroog en Rottumerplaat, maar op het gehele Waddengebied.

Onvrede
Toxopeus (47) besloot over te gaan tot de bezetting uit onvrede met het voorstel van Rijkswaterstaat en de directie natuur, milieu en faunabeheer van het ministerie van landbouw, natuurbeheer en visserij om de eilanden niet langer te onderhouden, maar over te laten aan de natuur. Volgens het ministerie biedt dat voor Nederland unieke mogelijkheden om de natuur zich te laten ontwikkelen: 'Rottumeroog en Rottumerplaat zijn de enige eilanden in Nederland waar geen mensen mogen komen en daarmee de enige waar 'vrije dynamiek' mogelijk is: het overlaten van de eilanden aan het spel der elementen', aldus de filosofie van de natuurbeheerders. Rijkswaterstaat onderzocht wat de gevolgen zouden zijn wanneer het onderhoud van de eilanden zou worden gestaakt. Uit dat onderzoek bleek dat het overlaten aan de elementen amper negatieve gevolgen zou hebben voor de Groningse kustverdediging, voor de diepte van de vaargeulen, voor de Noordgas-pijpleiding en voor de kwelders. Minister Maij-Weggen zal dit najaar nu een besluit moeten nemen over de toekomst van de eilanden.
De provincie Groningen is niet overtuigd van de argumenten van de directie Natuurbeheer en van Rijkswaterstaat. Volgens gedeputeerde J. Remkes (WD) moeten beide eilanden gewoon onderhouden blijven. 'Ik ben er niet van overtuigd dat de eilanden een ecologische meerwaarde krijgen wanneer ze aan de natuur worden overgelaten", meent hij. Hij erkent dat er ook zekere 'nostalgische gevoelens' een rol spelen bij zijn pleidooi voor het standhouden van eilanden. "Maar daarom mogen dergelijke gevoelens niet meespelen bij een politieke afweging?", zo vraagt hij zich af. Dat emoties een grote rol spelen, bleek ook uit de telefonische reacties die Radio Noord gisteren binnen kreeg na een reportage over et eiland. Ook andere media besteden veel aandacht aan de sterk tot de verbeelding sprekende onbewoonde eilanden Rottumeroog en Rottumerplaat.

Maar Hendrik Toxopeus is niet alleen op grond van nostalgische en emotionele overwegingen zijn aakactie op Rottumeroog begonnen. "Het is niet zo dat vechten voor Rottumeroog een verloren zaak is. Volgens sommigen is het eiland gedoemd om in de Eems te verdwijnen waar het door de stroming naar toe 'wandelt'. Maar dat lijkt niet waar te zijn: het eiland groeit in zuidoostelijke richting en gaat dus niet de Eems in, maar groeit naar de Groningse kust toe", aldus Toxopeus.
Vandaag krijgen Hendrik en Janny Toxopeus bezoek van Rijkswaterstaat. Volgens woordvoerder Nijdam worden er geen harde maatregelen overwogen tegen, het echtpaar Toxopeus. Maar hij is er onrechtmatig. We zullen hem voorstellen om terug te keren naar het vasteland", aldus Nijdam. Hij zegt de 'kraakactie' van Toxopeus niet goed te keuren. "Niemand heeft niet het recht zo maar andermans gebouw te betreden", meent hij.

Twee weken
Hendrik Toxopeus zal evenwel niet zo snel van het eiland vertrekken. "Ik heb aangekondigd om hier twee weken te blijven. En wat je beloofd hebt moet 'je ook doen", 'zegt hij.
Toxopeus heeft gisteren steun gekregen van de schrijver-beeldhouwer Jan Wolkers. Deze vindt dat er een actiecomité van intellectuelen moet worden gevormd om Hendrik Toxopeus te steunen. "Ik ken Toxopeus niet maar ik vind het indrukwekkend wat die man doet. Dat zo'n man zoiets doet: de elementen trotseren, dat vind ik fantastisch", aldus Wolkers. Wat vindt Wolkers van de argumenten van degenen die het eiland aan de natuur willen overlaten, dat zijn toch ook natuurliefhebbers? "Die argumenten vind ik onzin. Als we de natuur z'n, gang laten gaan moeten we met z'n allen in Arnhem gaan wonen want tot zover komt de zee dan", zegt hij. "Ik ken Rottumerplaat want ik ben daar een week geweest. Wat mij betreft was ik er een jaar gebleven. Het is een zeer schitterend eiland. Die eilandjes zijn eigenlijk een symbool voor heel Nederland, dat hebben we veroverd op de zee. Nergens laten we in Nederland de natuur z'n gang gaan, denk maar eens aan die varkensmesterijen. En nu willen ze uitgerekend Rottumeroog en Rottumerplaat laten schieten. Nee, ik denk niet dat Maij-Weggen dat zal toestaan", aldus de schrijver. Hij vindt het een goed idee van Toxopeus om het eiland in de toekomst door vrijwilligers te laten onderhouden. "Ik zal mij daar dan zeker voor opgeven."
Hendrik Toxopeus is blij met de steun van Wolkers. "Iedere steun is welkom. Zeker die van Wolkers. Het is een fantastisch hart onder de riem." Vandaag gaat hij verder met de observatie van het eiland. "We hebben ons in een avontuur gestort. Dat moeten we tot een goed einde brengen."

Bron:
Trouw
3 april 1991