Schoonmaken op een onbewoond eiland

Flessenpost en een container gymschoenen

Door Ellen Contant

Rottumerplaat is een van de laatste plekjes 'ongerepte'en 'onbewoonde' natuur in 't Waddengebied. Een eiland waar wind en water vrij spel hebben en de vogels de baas zijn. Zeehonden worden getolereerd, mensen doorgaans niet. Op de sporadische geluksvogels na die het voorrecht hebben het eiland voor kortere of langere tijd aan te doen. Dat zijn naast de vogelwachters in het voor- en najaar de vrijwilligers van de stichting 'Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat' (SVRR). Een redacteur en een fotograaf van onze krant hadden de unieke kans dit voorrecht een dag te delen.

Het onbewoonde eiland is voor sommigen een nachtmerrie eerste klas (denk aan Godfried Bomans), voor anderen een kleine oase van rust, een paradijs binnen 's lands grenzen. Dat laatste gaat op voor de lichting SVRR-vrijwilligers die op een maandag in april onder leiding van kantonnier Simon van den Berg, die in dienst van Rijkswaterstaat toezicht houdt op 'Plaat', koers zetten naar het eiland. Allen noemen de rust, ruimte en stilte als onderdeel van hun motivatie voor het deelnemen aan de schoonmaakwerkzaamheden op Rottumerplaat. Met zulk prachtig weer als die maandag wint het romantische beeld het duidelijk van de ontberingen als het harde werken en het vroege opstaan.

De werkzaamheden van de vrijwilligers bestaan voor wat betreft Rottumerplaat betreft slechts uit het zogenaamde 'clean-uppen'. Dat wil zeggen dat het eiland twee maal per jaar ontdaan wordt van het aangespoelde zwerfvuil. De oogst van de week in april was twee containers vol. Op jaarbasis wordt tachtig kubieke meter (= 80.000 liter) opgeraapt. Ter vergelijking: in een vuilniszak gaat ongeveer 25 liter, dat betekent dat er jaarlijks 3.200 vuilniszakken vol rommel worden verzameld van een eiland dat slechts zo groot is als eenderde deel van Schiermonnikoog. Volgens beleidsafspraken wordt op Rottumerplaat alleen schoongemaakt, terwijl Rottumeroog ook actief wordt onderhouden en dus beschermd tegen afkalving door de zee. Zo wordt er bijvoorbeeld helm aangeplant, en worden rijshoutschermen geplaatst.

Is de mogelijkheid het eiland aan te doen voor ons als 'gewone burger' al uniek, voor Simon van den Berg (59) is het dat deze keer des te meer. Niet omdat het een van de weinige keren is dat hij het eiland bezoekt, maar wel omdat het zijn laatste bezoek in actieve dienst is. Als kantonnier van het eiland geeft hij leiding aan de vrijwilligers bij het schoonmaak- en onderhoudswerk. Bijna 25 jaar lang heeft hij in dienst van Rijkswaterstaat toezicht gehouden op de eilanden Rottumeroog en Rottumerplaat. Nu is het tijd om 'te genieten' van zijn vrije tijd: hij gaat met pensioen.

Simon lijkt in eerste instantie een strenge en serieuze man met veel kennis van zaken. Maar zodra de eilanden tijdens de twee uur durende boottocht vanuit de Eemshaven het gezichtsveld binnenschuiven, komt de warmte en liefde voor de eilanden naar boven. Bevlogen vertelt hij over de geschiedenis van en zijn avonturen op de eilanden.

Het begon allemaal in het voorjaar van 1991. Rijkswaterstaat liet doorschemeren dat het van plan was de eilanden in principe terug te geven aan de natuur. Al snel bleek dat een aantal mensen aan de wal daar anders over dacht. Zij waren bang voor het uiteindelijk verdwijnen van beide eilanden, mede door oorzaken als de zeespiegelstijging en bodemdaling door aardgaswinning. Daarmee zouden twee eilanden in de Waddenzee verloren gaan die uniek zijn vanwege hun natuur- en cultuurhistorische waarde. Zij bezetten uit protest tegen het aangekondigde beleid twee weken lang het eiland Rottumeroog. Een logisch vervolg op de bezettingsactie was het oprichten van de 'Stichting Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat'. De stichting zet zich in voor het behoud van deze twee belangrijke natuurgebieden door vrijwilligers en donateurs te werven voor het onderhoud aan de eilanden. Verder stimuleert zij onderzoek naar betaalbare en mogelijk ook nieuwe beschermingstechnieken, en probeert ze de kennis over deze twee eilanden bij het publiek te vergroten.

Een van de menen die vanaf het eerste uur betrokken is bij de stichting is Janny Mulder (51). Zij kan gerust tot de 'harde kern' van de SVRR gerekend worden. Deze keer gaat Janny mee als kok voor het gezelschap. De maaltijden hoeft zij niet op een kampvuurtje te bereiden, want de huisvesting van de vrijwilligers is van alle gemakken voorzien. Er zijn drie huisjes met een heuse kombuis, een eetgedeelte, een zitkamer en een apart slaapvertrek. Ook de vogelwachters maken tijdens het broedseizoen gebruik van deze accommodatie. Verder is er een loods voor de opslag van materieel.

Dick Spijker (46) uit Amsterdam is een van de vrijwilligers die aan deze schoonmaakronde meedoet. Hij gaat nu voor de derde keer 'clean-uppen' op Rottumerplaat. In het dagelijks leven houdt hij zich bezig met geheel andere zaken: hij is kwaliteitsmanager bij een softwarebedrijf. Dick is een goed voorbeeld van iemand die het nuttige met het aangename weet te verenigen. Het verzamelen van zwerfvuil biedt hem tegelijkertijd de mogelijkheid zijn hobby uit te oefenen: schelpen verzamelen. Hij stuit hier op unieke exemplaren op een vrijwel onontgonnen terrein. Dick heeft op internet een erg leuke website gemaakt over de SVRR. Hier vindt u uitgebreide informatie over beleid en activiteiten van de stichting.

Ed Bus (51) uit Nieuw-Roden gaat voor de tweede keer mee naar Rottumerplaat. Hij heeft een baan als systeembeheerder bij de Belastingdienst, afdeling Automatisering. Naast het feit dat hij zich nuttig kan maken voor de stichting is hij vooral blij dat hij deze week even niet bereikbaar is voor 'telefoontjes van collega's die niet kunnen inloggen'.

Roelof Oost (50) uit Groningen is douane-ambtenaar en voor de eerste keer mee als vrijwilliger op Rottumerplaat. Enigszins verontschuldigend zegt hij 'geen hoogdravende motivatie' te hebben voor dit werk. Hij geniet vooral van de rust, de ruimte en de stilte. Simon Honingh (43) uit Castricum maakt de club vrijwilligers van de missie in april compleet.

Het zwerfvuil bestaat voornamelijk uit petflessen, touw en nylon, glas (onder andere flessenpost!) en chemisch afval. Soms betreft het ook overboord geslagen scheepsladingen, zoals die keer dat er een container met gymschoenen aanspoelde. Het afval wordt voor het gemak tijdens de verdere verwerking al bij het verzamelen gescheiden.

Niet alleen menig juttershart zou harder gaan kloppen van een paradijs als dit eiland. Ook flora- en faunaliefhebbers zouden hier hun ogen uitkijken. Maar eigenlijk iedereen die in de stad woont en in zijn hart toch meer een buitenmens is, zou graag de boot nemen naar Rottumerplaat. De vogels en zeehonden zouden hun terrein alleen niet graag met onze nieuwsgierige soort delen en gelukkig hoeven ze dat ook niet.

Bron:
De Groninger Vrijwilligerskrant
Kwartaalblad over vrijwilligerswerk & samenleving
Zomer 2000
Jaargang 3
Nummer 2

De Groninger Vrijwilligerskrant is gratis verkrijgbaar in de stad en de provincie Groningen in onder andere Openbare Bibliotheken, VVV-kantoren, musea en gemeentehuizen.
De redactie is bereikbaar via telefoon 050 - 368 18 55 of via info@stiel.nl.

(Bij dit artikel zijn in de Vrijwilligerskrant foto's geplaatst van de hand van Rob Kleinjan. Het scannen ervan leverde helaas geen acceptabele kwaliteit op en daarom heb ik ze hier niet opgenomen.)